Birçoğumuz, “İki resim arasındaki 7 farkı bulunuz,” türünden bulmacalar çözmüşüzdür. Genellikle bulmaca çözülürken resimlerden birisi referans alınır ve diğer resimdeki farklılıklar bulunur. Durumsal Farkındalık süreci ana hatlarıyla bu mantık üzerinden çalışır. Öncelikle, herhangi bir kişi, yer, mekân ve nesne ile ilgili olarak net ve detaylı ZİHİNSEL RESİM (MENTAL PICTURE) oluşturur. Bu aşamada farkındalık sürecinin temeli atılır. Böylelikle, karşılaştırma yapacağımız resimlerin normali ve rutiniyle ilgili bilgi sahibi olunur. Yalnız bu yeteneği kazanmak kolay değildir, sabırla üzerinde durmayı ve sık sık pratik yapmayı gerektirir.
Beyin, günlük yaşantımızda çevremizde gördüğümüz her şeyle ilgili etkin bir kayıt işlemi yürütmez. Önemli olduğunu düşünmediği ve ileride işine yaramayacak bilgileri kısa süreliğine hafızaya aldıktan sonra siler. Örneğin, “Geçen hafta bugün akşam yemeğinde ne yediniz,” sorusuna birçok kişi cevap veremez. Aslında bu durum iyi bir şeydir. Gereksiz bilgiler hafızamızda boşu boşuna yer işgal etmez. Dikkat ve konsantrasyon denilen kavramlar, bir bakıma hafızamızın KAYIT butonuna basmak anlamına gelmektedir. Verilen talimatla nitelik bir şekilde, kayıtları depolamaya başlarız. Eğer beynimize ne zaman ve nerede kayıt yapmasını iyi şekilde öğretirsek, bunun adı da ALGIDA SEÇİCİLİK olur. Dolayısıyla, durumsal farkındalık için çok önemli ZİHİNSEL RESİMLERİ otomatik olarak elde etmeye başlayacağız.
Zihinsel resimleri elde etmenin yolu iyi bir gözlemci olmaktan geçmektedir. Bunun için de pratik yapmaya ihtiyaç vardır. Örneğin sık sık vakit geçirmek için gittiğiniz bir kafe var. Yapmanız gereken kendinize birtakım soruları yöneltmektir.
- Burada kaç kişi çalışıyor?
- Ortalama kaç müşteri aynı anda masalarda oturuyor?
- İçeride kaç pencere ve kapı var?
- Kasada duran kim?
- Toplam kaç masa ve sandalye var?
gibi sorular. Bunu bir alıştırma olarak kabul edeceğiz. Daha sonraki bir zamanda aynı kafeye gittiğinizde, aynı soruları kendinize sorun ve arada fark olup olmadığını anlamaya çalışın. Benzer şekilde gittiğiniz birçok ortamda bu alıştırmayı fırsat buldukça tekrarlayabilirsiniz. Yüksek çözünürlükte HD resimler elde etme özelliğini kazanıncaya kadar devam etmek uygun olacaktır.
Diğer taraftan, benzer işlemi kişiler ve çeşitli yayınlar üzerinden de gerçekleştirebiliriz. Karşımızdaki kişinin karakteri, dünya görüşü, belirli konulara ve olaylara yaklaşımı bizlere o kişinin normaliyle ilgili mental bir resim verecektir. Ya da bir yazar, haber kanalı, gazete, haber portalı, twitter hesabı için de aynı şey geçerlidir. Bu kaynaklar da sonuçta kurumsal bir kişiliği yansıtmaktadır. Yayın çizgisi nedir? Hangi değerler ön plana çıkartılıyor? Dost, düşman ve tarafsız tanımlamaları nasıldır? Benzeri sorularla net referans resimler oluşturma imkânına sahip olabiliriz.
