Yaklaşık 12 milyon dosya ve evraktan oluşan Pandora Belgeleri, dünya kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Sızdırılan belgelere dayalı haberlerde adı geçen bazı liderler, haklarındaki yolsuzluk ve usulsüzlük iddialarını yalanlayan açıklamalar yaptı.
Pandora Belgeleri’nde 35 mevcut ve eski ülke lideri ile, 300’den fazla kamu çalışanının off-shore şirketleri ve hesaplarına dair detaylar var.
Belgeler;
- Ürdün Kralı Abdullah’ın İngiltere ve ABD’de 70 milyon sterlinlik mülk aldığını,
- Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Monaco’da gizli tutulan varlıklarla ilişkili olduğunu,
- Önümüzdeki günlerde genel seçimde yarışacak olan Çek Cumhuriyeti Başbakanı Andrej Babis’in de Fransa’nın güneyinde 12 milyon sterlinlik iki villayı bir off-shore yatırım şirketi üzerinden alışını deklare etmediğini,
- Eski İngiltere Başbakanı Tony Blair ve eşinin de Londra’da bir ofis alımı sırasında 312 bin sterlinlik damga vergisinden kaçındığını gösteriyor.
Yabancı liderlerin Birleşik Krallık’taki mülkleri
Ürdün Kralı Abdullah Londra ve İngiltere’nin güneydoğusunda sekiz gayrimenkulü gizlice satın aldı
Kral Abdullah ABD’nin California eyaletindeki Malibu’da üç malikane için 50 milyon sterlin harcadı
Kral Abdullah’ın yatırım portföyünde, oğlunun üniversite okuduğu Washington DC’den daireler de bulunuyor
Kral Abdullah Birleşik Krallık’ta da Buckingham Sarayı yakınlarındaki bu iki gayrimenkule yatırım yaptı. Soldaki binanın tamamını, sağdakinden de üç daire satın aldı
Azerbaycan’ı yöneten ve yıllardır yolsuzluklarla suçlanan Aliyev ailesi, paralarını gizlemek için geniş bir off-shore ağı kurdu
Belgelere göre Aliyev ailesi ve yakınları Birleşik Krallık’ta 400 milyon sterlinin üzerinde mülk alımına dahil oldu.
Bunlar arasında Aliyev’in 11 yaşındaki oğluna alınan Londra merkezindeki 33 milyon sterlinlik bir gayrimenkul de bulunuyor
2008’de 35 milyon sterline aldıkları bir mülkü 10 yıl sonra Kraliçe 2. Elizabeth’in Crown Estate şirketine 66 milyon sterline sattılar
Kremlin: Soruşturmaya gerek yok
Pandora Belgeleri içindeki bir dosyaya göre 2003 yılının Eylül ayında, vergi cenneti Monaco’da çok gözde bir mevkide lüks bir apartman dairesi, iki otopark yeri, bir eşya deposu ve yüzme havuzuna giriş hakkıyla birlikte 3 milyon 600 milyar dolara el değiştirdi.
Ama daireyi kimin aldığı gizli tutulmuştu. Alıcı bir diğer vergi cenneti olan İngiltere’ye bağlı Virjin Adaları’nda kurulu Brockville Development Ltd şirketi görünüyordu. O şirketin sahibi olarak da Panama ticaret siciline kayıtlı başka iki şirketin adı geçiyordu. Bütün bunlar alıcının kimliğini gizlemek için yapılan türden gizleme işlemleri gibi görünüyordu.
Pandora Belgeleri’ni inceleyen yüzlerce gazetecilik konsorsiyumun parçası olan BBC’nin Panorama programı bu katın alıcısının kim olduğunu ortaya çıkardı. Alıcı dairenin alındığı 2003 yılında 28 yaşında olan Svetlana Krivanagikh idi ve 2000’li yılların başında birden müthiş zenginleşerek, St. Petersburg ve Moskova’da mülkler, bir yat ve başka varlıklar edinmişti. Serveti 100 milyona yaklaşıyordu.
Oysa 10 yıl öncesinde Krivonogikh işletme öğrencisiydi ve bir markette temizlikçi olarak çalışıyordu. Ailesi de yoksuldu. Mutfak ve banyonun beş aile tarafından paylaşıldığı komünal bir evde büyümüştü. Ama 1990’larda Vladimir Putin’le tanıştıktan sonra kaderi değişmiş görünüyor.
2020 yılında Rusya’daki az sayıda bağımsız araştırma sitesinden biri olan Proekt Krivonogikh’in Putin ile St. Petersburg Belediye Başkan Yardımcısı olduğu dönemde tanıştığını ve sevgilisi olduğunu ileri sürmüştü. Hatta Krivonogikh’in 2003 yılında dünyaya gelen kizi Elizaveta’nın Putin’den olduğunu da ileri sürüyordu.
Bu tarihler, Krivonogikh’in Monaco’da milyonlarca dolara alınan daire de dahil, servetinin ve varlıklarının ani büyüyüşüne de denk düşüyor. Krivonogikh ve annesi belgelere ilişkin olarak Pandora Belgeleri’ni inceleyen medya kuruluşları arasındaki Guardian gazetesinin sorularını yanıtlamadı.
Pandora Belgeleri ayrıca Putin’in çok yakın çevresindeki bazı isimlerin (Gennadi Timçenko ve Petr Kolbin) vergi cennetlerinde naylon şirketler kurarak, vergi kaçırma, para aklama faaliyetleri yürüttükleri ve aşırı zenginleştiklerine dair bazı dosyalar da içeriyor.
Ancak bugün Kremlin’den yapılan açıklamada Pandora Belgeleri’nin Devlet Başkanı Vladimir Putin’in en yakın çevresinin gizli servetleriyle ilgili hiçbir kanıt sunamadığı, dolayısıyla bir soruşturma başlatmak için neden bulunmadığı kaydedildi.
Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov günlük basın toplantısında gazetecilik çalışmasını “epey temelsiz bir iddialar demeti” diye niteledi.
Peskov, “Açık konuşmak gerekirse burada Putin’in yakın çevresinin gizli servetleri konusunda bir kanıt görmedik. Sanırım yayınlamaya devam edecekler ama henüz dikkate değer bir şey görmedik” dedi.
Peskov ayrıca belgelerin güvenilirliğinin de kuşkulu olduğunu öne sürdü.
İddiaların araştırılıp araştırılmayacağı yolundaki bir soruyu ise “Önce ortaya bir şey çıkması lazım değil mi? Bazı iddialar ortaya atıldı ama neye dayandıkları açık değil. Bu da tabi ki soruşturma açma sebebi değil” diye yanıtladı.
Peskov Pandora Belgeleri’nin yayımlanmasıyla ABD’nin “dünyanın en büyük vergi cenneti” olduğunun da bir kez daha ortaya çıktığını da ekledi.
Ürdün Kraliyet Sarayı: Gerçekler çarpıtılıyor
Pandora Belgeleri Kral Abdullah hakkında çok sayıda belge de içeriyor.
Bu belgelere göre, aralarında İngiltere ve ABD’nin de bulunduğu ülkelerden yüzlerce milyon dolar dış yardım alan yoksul ülke kategorisindeki Ürdün Kralı Abdullah, ABD ve İngiltere’de değeri 100 milyon doları aşan bir gayrimenkul imparatorluğu kurdu.
Sızdırılan finansal belgeler, Kral Abdullah’ın, göreve başladığı 1999’dan itibaren dünyanın farklı yerlerinde 15 çok değerli mülkü almak için kurduğu gizli şirketler ağını gözler önüne serdi.
Bunlar arasında ABD’de Washington DC ve Malibu, İngiltere’de ise Londra ve Ascot’taki müztakil evler ve villalar var.
Kral Abdullah’ın, ABD’nin başkenti Washington DC’nin lüks bölgesi Georgetown’da 2012-14 yılları arasında dört daire aldığı ortaya çıktı.
16 milyon dolarlık bu alımların oğlu Prens Hüseyin’in o dönemde Georgetown Üniversitesi’nde okumasıyla bir bağlantısı olabilir.
Yedi yatak odalı bu evin yanı sıra Malibu’daki Point Dume Yarımadası’ndaki Pasifik Okyanusu manzaralı milyonlarca dolarlık evlerin de Kral Abdullah’a ait olduğu ortaya çıktı.
Bugün Pandora Belgeleri ile ortaya çıkan gizli servet haberleriyle ilgili bir açıklama yapan Kral Abdullah’ın avukatları ise söz konusu belgelerin güncel olmadığını ve gerçekleri yansıtmadığını söylüyor.
Ürdün Kraliyet avukatları, bu mülklerin alımıyla ilgili tüm işlemlerin yasal olduğunu, mülklerin bu şekilde alınmasının amacının Kral’ın servetini sağlamak olmadığını, üst düzey kişilerin güvenlik ve gizlilik gibi gerekçelerle off-shore şirketler üzerinden alım yapmasının gayet sıradan bir uygulama olduğunu da ekliyorlar.
Çek Cumhuriyeti Başbakanı: Seçimden önce bana kara çalmak istiyorlar
Çek Cumhuriyeti Başbakanı Andrej Babis’in 2009 yılında Fransa’da bir dağ köyündeki şatoyu almak için vergi cennetlerindeki tabela şirketlerine 22 milyon dolar aktardığı iddiaları da Pandora Belgeleri ile ortaya çıktı.
Pandora Belgeleri’ni inceleyen gazetecilik konsorsiyumunun Çek Cumhuriyeti’ndeki mensubu Investigace.cz’nin yaptığı incelemeye göre bu tabela şirketleri ve alınan şato Babis’in malvarlığı bildiriminde yer almıyor.
Belgelere göre dolaylı olarak Babis’e ait bir emlak şirketi 2018 yılında bu şatonun sahibi görünen Monaco’daki şirketi satın aldı.
Seçim çalışmaları sırasında Pandora Belgeleri’nde ortaya çıkan bu kayıtlarla ilgili sorularla karşılaşan Babis “Çek seçimlerini etkilemek ve bana zarar vermek için bir şeyler yapmalarını bekliyordum” dedi ve sürdürdü:
“Yasa dışı ya da yanlış hiçbir şey yapmadım fakat bu onları beni bir kez daha karalamaya çalışmaktan ve Çek parlamento seçimlerini etkilemeye çalışmaktan alıkoymuyor.”
Babis, “Şunu söyleyeyim. Bu önemli. Para bir Çek bankasından yollandı, paradan vergi kesildi. Bu benim paramdi ve yine Çek Cumhuriyeti’ne geri döndü” diye konuştu.
Çek Cumhuriyeti’nde Cuma ve Cumartesi günleri parlamento seçimleri için oy kullanılacak.
Ekvador Devlet Başkanı Lasso: Bütün yatırımlarım yasal
Ekvador Devlet Başkanı Guillermo Lasso da, Pandora Belgeleri ile ortaya çıkan, vergi cennetlerinde kurduğu şirketlerin tamamen yasal olduğunu söyledi.
Bu şirketlerin önemli bir kısmı Panama’da.
Eski bir banker olan ve bu yıl devlet başkanlığına seçilen Lasso, belgelerle ortaya çıkan 14 şirketten 10’unun şu anda işlevsiz olduklarını dördüyle de ilgisi olmadığını söyledi.
Lasso ayrıca Ekvador içinde ve dışındaki bütün yatırımlarının yasal olduğunu vurguladı.
Pakistan Başbakanı Imran Khan: Adı karışan herkesi araştıracağız
Pandora Belgeleri’nde, vergi cennetlerine kaçırılan servetler konusunda hükümetteki bazı bakanlar da dahil yüzlerce Pakistanlının adı geçiyor.
Bugün bir açıklama yapan Başbakan Imran Khan belgelerin araştırılacağını ve yolsuzluk tespit edilirse gereken adımların atılacağını söyledi.
Khan Pazartesi günü attığı bir tweette belgelerin ortaya çıkışını “memnuniyetle karşıladığını” kaydetti. Khan, 2016 yılında başbakan olmadan önceki dönemde, daha önceki büyük sızıntı Panama Belgeleri ile ortaya çıkan vergi yolsuzluklarının araştırılıp sergilenmesi taleplerinin başını çekiyordu.
Pakistan medyası, Pandora Belgeleri’nde ikisi bakan olmak üzere 700’den fazla Pakistanlının adının sayıldığını yazıyor.
Sızdırılan belgelere göre Maliye Bakanı Shaukat Tarin ve aile mensuplarının vergi cennetlerinde dört şirketi var.
Bu şirketlerin mali tanışmanlığını yapan Tariq Fawad Malik, gazeteciler konsorsiyumuna, şirketlerin Tarin ailesi tarafından Suudi işadamlarıyla ilişkili bir bankaya yatırım yapmak amacıyla kurulduğunu ama bunun daha sonra yapılamadığını söyledi.
Blair çiftinin emlak vergisinden kaçındığı alışveriş
Pandora Belgeleri içerisinde adı geçen eski devlet ve hükümet başkanları arasında eski İngiltere Başbakanı Tony Blair de var. Blair ve eşi üst düzey hukuk danışmanı Cherie Blair’in Londra’da bir ofis alımı sırasında, mülk değil mülkün sahibi olan ve bir vergi cennetinde kurulu olan şirketi satın alıyor görünerek 312 bin sterlinlik damga vergisinden kaçındığı da belgelerde yer alıyor.
Yapılan incelemede VirJin Adaları’ndaki bu şirketin Bahreyn Sanayi ve Turizm Bakanı Zayid bin Reşid el Zayani’nin ailesine ait olduğu anlaşılıyor.
Blair ailesinin avukatları BBC’nin Panorama programına, bu alışverişin tamamen yasalar çerçevesinde yapıldığını, ev bir gün satılırsa, satışta vergisinin ödeneceğini söyledi.
Tony Blair Enstitüsü, Guardian gazetesini kamuoyunun ısrarla yanlış yönlendirmekle suçladı ve çiftin vergilerini eksiksiz ödediğini ve hiçbir zaman vergi cennetlerini kullanmadığını kaydeden bir tweet attı.
El Zayani ailesi de işlemlerin tamamen İngiltere yasalarına uygun yapıldığını bildirdi.
Tony Blair, İngiltere Başbakanı’yken vergi kaçırmaya imkan veren yasal boşlukları şiddetle eleştiren bir siyasetçi olduğu için, bu alışveriş İngiltere’de daha çok tartışma yarattı.
İngiltere’de iktidar partisine yapılan bağışlar ve vergi kaçakçılığı iddiaları
Bu arada belgeler çok sayıda iş insanı ve şirketle ilgili yolsuzluk ve özellikle de vergi kaçakçılığı vakalarını ortaya koydu.
Bunlar arasında İngiltere’de iktidardaki Muhafazakar Parti’ye 2018 yılından bu yana yarım milyon sterlinin üzerinde bağış yapmış Muhamed Amersi adlı bir iş insanı da var.
Sızdırılan belgeler Amersi’nin daha sonra ABD’de bir milyon dolara yakın para cezasına çarptırılan bir İsveç telekon şirketi adına bir dizi kuşkulu iş yürüttüğünü ortaya koydu.
Amersi yasa dışı hiçbir şey yapmadığında ısrarlı.
Ancak BBC’nin de dahil olduğu uluslararası gazeteci konsorsiyumu, Amersi’nin 2010 yılında, İsveç telekom şirketi Telia adına, bir vergi cennetinde kurulu kuşkulu bir şirkete 220 milyon dolar aktardığına ilişkin belgelere ulaştı.
Belgeler bu şirketin Özbekistan’ın o sıradaki devlet başkanı İslam Kerimov’un kızı Gülnara Kerimova’nın kontrolünde olduğunu gösteriyor ve bu ödeme ABD yetkilileri tarafından “220 milyon dolarlık rüşvet” diye tanımlanıyor.
Amersi’nin avukatları vergi cennetindeki şirketin Telia tarafından kontrol edildiğini ve onaylandığını, usulsüz bir durum olduğuna dair bir uyarı yapılmadığını söylüyorlar.
Belgeler ayrıca şimdiye kadar şirketleri İngiltere’de Muhafazakar Parti’den 34 milletvekiline destek vermiş bir iş insanının Rusya’da yolsuzluk iddialarına konu olan bir boru hattı sözleşmesinden milyonlarca dolar kazandığına işaret ediyor.
Eski petrol şirketi yöneticisi Victor Fedotov’un şu anda sahibi olduğu şirket, İngiltere ile Fransa arasında tartışmalı bir enerji sözleşmesi konusunda İngiltere hükümetinden onay bekliyor.
BBC tarafından yapılan bir araştırmada Fedotov’un Rusya’daki bir yolsuzluk üzerinden gizlice 4 milyon dolar kazandığı ortaya çıktı.
Avukatları ise Fedotov’un usulsüzlük yaptığına dair “hiçbir kanıt bulunmadığını” söylüyorlar.
Şimdi iş hayatıyla ilgili sorularla gündeme gelen Amersi’nin ve Fedotov’un yaptığı bağışları İngiltere iktidar partisinin iade edip etmeyeceği de İngiltere’deki bir başka tartışmanın konusu.
İngiltere Başbakanı Boris Johnson bugün bağışların gereken bütün kontroller yapıldıktan sonra usulüyle yapıldığını söyledi.
Oxfam: İşte eksikliğini duyduğumuz hastanelerin parası burada
İngiltere, dünyanın önde gelen bazı vergi cennetlerini kontrol eden bir ülke olarak sık sık eleştiriliyor.
İngiltere merkezli uluslararası yardım kuruluşu Oxfam’dan yapılan Panama Belgeleri’yle ilgili açıklamada “İşte eksikliğini duyduğumuz hastanelerin parası buralara gidiyor” denildi.
Açıklamada ayrıca şu ifadeler yer aldı:
“Öğretmen, itfaiyeci ve memur açıklarımızı kapatacak maaş bütçeleri için ihtiyacımız olan paralar işte buralarda. Bir politikacı veya iş insanı iklim değişikliğine karşı alınacak önlemler ve bu konulardaki araştırmalara ayıracak bütçe yok, daha fazla işçiye, daha iyi ücretlere para yok. Covid krizinden daha adil bir toplumsal çıkış için para yok dediğinde, nereye bakmaları gerektiği gayet açık.”
İngiltere Maliye Bakanı Rishi Sunak da bugün Pandora Belgeleri ile ortaya çıkmaya başlayan vergi kaçakçılığı ve yolsuzluklarla ilgili olarak daha fazla uluslararası işbirliğine ihtiyaç olduğunu söyledi.
Sunak, İngiliz vergi müfettişlerinin Pandora Belgeleri’ni inceleyeceklerini ve gereken derslerin alınacağını söyledi.
Pandora Belgeleri’nde ne var?
Sızdırılan Pandora Belgeleri’nde yaklaşık 12 milyon dosya ve belge bulunuyor. Bunlar arasında dünya liderleri, siyasetçiler ve milyarderlere dair belgeler de var.
Söz konusu belgeler ABD’nin başkenti Washington DC’de bulunan Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu tarafından edinildi ve dünyanın en büyük küresel araştırmacı gazetecilik çalışmasının gerçekleştirilmesini sağladı.
117 ülkeden 600’den fazla gazeteci belgeler üzerinde çalıştı. İngiltere’deki araştırma BBC’nin araştırmacı gazetecilik programı Panorama ve Guardian gazetesi tarafından üstlenildi.
Belgelerin sosyal medyadaki yansımalarını görmek için #PandoraPapers ve #PandoraBelgeleri etiketlerine bakabilirsiniz.
Kaynak: BBC Türkçe
