PUGAT Haber-Analiz / Mehmet Kılıçparlar
Bir NATO yetkilisinin açıklamasına göre, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg’in NATO-Rusya Konseyi Başkanı sıfatıyla, 12 Ocak’ta konseyin toplanması için karar aldığı belirtiliyor.
Yetkili, “Toplantıyla ilgili olarak Rusya ile temas halindeyiz.” ifadesini kullandı.
Konsey toplantısı için belirlenen 12 Ocak’ta, aynı zamanda Brüksel’de NATO Genelkurmay Başkanları Toplantısı da düzenlenecek.
NATO’nun Faaliyetleri Askıya Alınmıştı
NATO daha önce de diyaloğun devam etmesi için önerilerde bulunmuş, ancak Moskova’dan olumlu cevap alamamıştı.
Rusya, NATO’nun Moskova’daki temsilciliklerinin faaliyetlerini geçen ay askıya aldı. Ofislerin kapısına kilit vurdu.
Rus ordusunun Ukrayna sınırında son aylarda yaptığı askeri tahkimat sonrası NATO ile Rusya arasında gerginlik artmış, ilişkiler Soğuk Savaş sonrası en düşük seviyeye gerilemişti.
NATO, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı saldırgan tutum göstermesi halinde bunun “ciddi sonuçları ve ağır bedeli” olacağı uyarısında bulunmuştu.
NATO ile Rusya Arasında Diyalog Bekleniyordu
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, bir yandan da Rusya ile anlamlı bir diyaloğa açık olduklarını yinelemişti. Bir süredir Stoltenberg’in Konseyin toplantı yapması için çağrıda bulunmaya hazırlandığı belirtiliyordu.
NATO’nun karar alma organı Kuzey Atlantik Konseyinden 16 Aralık’ta yapılan açıklamada, Rusya ile herhangi bir diyaloğun mütekabiliyet temelinde ilerlemesi, NATO’nun endişelerini gidermesi, Avrupa güvenliğinin ana ilkeleri ve temel belgeleri temelinde olması gerektiği vurgulanmıştı.
Rusya’nın ABD ve NATO’dan Talepleri
Rusya, 15 Aralık’ta ABD ve NATO’ya ilettiği güvenlik garantileri konulu anlaşma teklifinde, NATO’nun doğuya doğru genişlemesinden ve eski Sovyetler Birliği ülkelerinin NATO’ya alınmasından vazgeçilmesine dair ABD’den taahhüt istiyor.
ABD’nin eski Sovyetler Birliği ülkelerinde ve NATO üyesi olmayan ülkelerde askeri üs kurmaması, herhangi bir askeri faaliyette bulunmak için bu ülkelerin altyapısını kullanmaması ve bu ülkelerle askeri iş birliği yapmaması talepleri de taslak anlaşma metinlerinde yer alıyor.
Rusya’nın teklifinde, nükleer silahların kendi ulusal toprakları dışında konuşlandırılmaması ve ulusal topraklar dışında konuşlandırılan bu tür silahların geri çekilmesine yönelik maddeler de bulunuyor.
Türkiye Komutasındaki NATO kuvveti Rusya’ya Karşı Hazır Durumda
NATO’nun en hızlı birimi olan “Çok Yüksek Hazırlık Seviyeli Müşterek Görev Kuvveti” VJTF’nin komutası ise şu anda Türkiye’de. İddiaya göre Türk birliklerinin de öncü kuvvet olarak hazırolda beklediği ve iki ila yedi gün içinde operasyona hazır duruma geleceği aktarılıyor. Türkiye’nin geçen yıl Polonya’dan devraldığı VJTF’nin komutası önümüzdeki yılın başında Fransa’ya geçecek. Fransız birliklerinin de 45 gün içinde operasyona hazır durumda olacağı ifade ediliyor.
VJTF, yaklaşık 40 bin askerden oluşan çok uluslu NATO Mukabele Kuvveti’nin (NRF) en hızlı hareket eden birimi. İttifakın savunmasında ve dünya çapındaki krizlerde harekete geçen NRF, son olarak Afganistan’daki tahliye operasyonlarında görev almıştı. Rusya’nın Kırım’ı ilhakından sonra caydırıcılık amaçlı kurulan VJTF ise yaklaşık 20 bin askerini kısa süre içinde mobilize edebiliyor ve belirlenen kriz bölgesine konuşlandırabiliyor.
Ukrayna’dan Rusya-NATO Güvenlik Görüşmelerine Katılım Talebi
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Rusya’nın ABD ve NATO ile yapacağı güvenlik görüşmelerinde ülkesinin yer alması gerektiğini belirtti. Dmitro Kuleba, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, kendileri için öncelikli konunun uluslararası silahlı çatışmanın sonlanması olduğunu söyledi.
Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlığı olması halinde ABD, Avrupa Birliği (AB) ve NATO’nun Rusya ile yapacağı görüşme fikrini desteklediklerini belirten Kuleba, “Ukrayna’da Avrupa-Atlantik güvenliği tehlikede. Bu nedenle Ukrayna, güvenlik istişarelerinin bir parçası olmalıdır.” ifadesini kullandı.
NATO-Rusya Konseyi
NATO-Rusya Konseyi, 2002’de Roma’da düzenlenen NATO-Rusya Zirvesi’nde istişare, uzlaşı, iş birliği, ortak karar ve ortak eylem mekanizması olarak kuruldu.
Rusya’nın 2014’te Kırım’ı yasa dışı ilhakı sonrasında NATO, Konsey faaliyetleri dahil olmak üzere Rusya ile tüm iş birliklerini durdurdu. Ancak müttefikler, Konseyde iletişim kanallarının açık tutulmasını kararlaştırdı.
Bu dönemden sonra NATO-Rusya Konseyi 2016 ve 2017’de 3’er kez, 2018 ve 2019’da ise 2’şer kez toplandı.
Diğer yandan, NATO üyesi ülkeler ile Rusya’nın eşit şekilde temsil edildiği Konsey, taraflar arasında diyalog kurulması, bilgi değişimi, yanlış anlaşılmaların azaltılması ve öngörülebilirliğin artırılması için önemli bir forum olarak değerlendiriliyor.
