Önde gelen siyasi liderlerin gizli zenginlikleri eşi görülmemiş bir sızıntıyla ortaya çıktı. Ukrayna, Kenya, Çek Cumhuriyeti liderleri ve paranın patronu IMF’nin eski başkanı Strauss-Kahn bu isimlerden sadece bazıları.
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’nun (ICIJ) yeni projesi Pandora Papers, 35 ülkenin eski ve yeni lideri, 330’dan fazla politikacı ve üst düzey kamu görevlisinin, gelirlerini vergi cennetlerine aktarıp sorumlu oldukları ülkelerde ‘vergiden kaçındıklarını’ gösteriyor.
İşte o isimlerden bazıları:
Kral II. Abdullah – Ürdün
Ürdün Kralı II. Abdullah ülkesinde ve bütün Arap dünyasında insanların fakirliği, işsizliği ve yolsuzlukları protesto etmek için sokaklara döküldüğü “Arap Baharı” sırasında offshore firmaları üzerinden Malibu’da toplam 68 milyon dolar değerinde üç adet malikane satın alıyor.
Andrej Babis – Çek Cumhuriyeti
Çek Cumhuriyeti Başbakanı Andrej Babis de belgelerde yerini alıyor. Sızıntılar, Babis’in de, tıpkı savaş açtığı insanlar gibi, offshore firmalar üzerinden Fransız Rivierası’nda iki havuzlu ve sinema salonlu 22 milyon dolarlık bir malikaneyi aldığını ortaya koyuyor.
Paulo Guedes – Brezilya
Belgelerde Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro tarafından 2019 yılında ekonomi bakanlığına getirilen Paulo Guedes’in 2014 yılında kurulmuş olan bir offshore firmasının hissedarı ve yöneticisi olduğu ortaya çıktı. Aynı zamanda kızının da ortak hissedar ve yönetici yardımcısı olduğu görülen belgelere göre, Guedes’in eşi de 2015 yılında hissedar olarak şirketteki yerini alıyor. Halihazırda Guedes’in firmada aktif bir rolü olup olmadığı ise net değil.
Tony Blair – Büyük Britanya
Eski İngiltere Başbakanı Tony Blair siyasi hayatı boyunca vergi kaçıranlarla savaşmanın önemine dikkat çekti. Ancak son sızıntılar Blair’in eşiyle birlikte, bir offshore emlak şirketi aracılığıyla Bahreyn Sanayi ve Turizm Bakanı Zayed bin Rashid el-Zayani’nin ailesinden 8,8 milyon dolarlık bir bina satın aldığını ortaya koyuyor. Binayı doğrudan kendileri almak yerine, offshore firması üzerinden aldıkları için Blair ailesi toplam 400.000 dolarlık emlak vergisi ödemekten kurtuluyor.
Hem Blairler hem de el-Zayaniler, işlem sırasından birbirlerinden haberdar olmadıklarını belirtirken, Cherie Blair, kocası Tony’nin işlemde yer almadığını kaydetti. Şirket şimdi kapalı.
Wopke Hoekstra – Hollanda
Eski bir McKinsey & Company danışmanı olan Hollanda Maliye Bakanı Wopke Hoekstra, 2011 yılında Senato’ya girdikten sonra 2020 yılında Hristiyan Demokratik Çağrı (CDA) partisinin lideri oldu. 2017 yılında Maliye Bakanı olduğunda McKinsey firmasındaki danışmanlık görevinden ayrıldı. Bakan olarak Hoekstra, offshore sistemini eleştirdi ve vergiden kaçınmak için kullanılan kuruluşların oluşturulmasını önleyecek bir Avrupa Birliği önerisini destekleyerek şeffaflık önlemleri için yoğun çaba sergiledi. Ancak Pandora Papers, Hoekstra’nın Senato’da olduğu dönem de dahil olmak üzere offshore firmalarını kullandığını gösteriyor.
Dominique Strauss-Kahn – Fransa
Eski Fransa Maliye Bakanı ve Uluslararası Para Fonu Başkanı (IMF) Başkanı Dominique Strauss-Kahn’ın cumhurbaşkanlığı adaylığına doğru giden siyasi kariyeri, 2011 yılında patlak veren skandalla sona erince vergi muafiyeti anlaşması yaptığı Fas’a taşındı ve burada milyonlarca dolar ücret karşılığında Rus ve Çin firmalarına danışmanlık hizmeti vermeye başladı.
Sızdırılan belgelerde Kahn’ın, Fas’taki vergi muafiyeti anlaşması bitince, yüksek kazancının vergisinden kaçınmak için 2018 yılında Birleşik Arap Emirlikleri’nde bir danışmanlık firması kurduğu ortaya çıktı. Kahn, sorulara cevap vermedi.
Uhuru Kenyatta – Kenya
Kenya Cumhurbaşkanı Uhuru Kenyatta ve ailesi Afrika’nın en zenginlerinden. Pandora Papers’a göre en az yedi adet offshore firması olan Kenyatta, 30 milyon dolarlık mal varlığını vergi cennetlerinde tutuyor.
Denis Sassou-Nguesso – Kongo
Pandora Papers, hayatının yarısından fazlasını Kongo Devlet Başkanı olarak geçiren Denis Sassou-Nguesso hakkındaki gizli gerçekleri de gün yüzüne çıkardı. Sızıntılar sayesinde Sassou-Nguesso’nun, Inter African Investment Ltd. şirketinin sahibi olduğu ve bu sahipliği gizlemek için farklı offshore firmalar kullandığı ortaya çıktı.
Muhammed bin Raşid el-Mektum – Dubai
Dubai Emiri ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin başbakanı Muhammed bin Raşid el-Mektum, Ortadoğu’nun en güçlü isimlerinden. Pandora Papers, Raşid el-Mektum’un üç offshore firması olduğunu gösteriyor. Belgelere göre bu firmaların ikisinin direktörlüğünü ise insan hakları savunucuları ve gazeteciler başta olmak üzere hükümet karşıtlarının elektronik eşyalarını hackleyen “Dark Matter” adlı firmanın sahibi olan Faisal al-Bannai yürütüyor.
Şevket Tarin – Pakistan
Belgeler 2008-2010 yılları arasında Pakistan Maliye ve Gelir Bakanı olan Şevket Tarin’in, aile üyeleri ile birlikte toplam dört offshore firmasına sahip olduğunu gösteriyor.
Volodimir Zelenskiy – Ukrayna
Pandora Papers ile Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’in kendisine yakın olan bazı siyasi müttefikleri ile birlikte bir offshore firmasında hisse sahibi olduğu bilgisine de ulaşıldı. Belgelere göre Maltex Multicapital Corp adlı bir paravan şirkette hisse sahibi olan Zelenskyy, Cumhurbaşkanı seçilmeden bir ay öncesine denk gelen Mart 2019’da hisselerini, geçen hafta suikasta uğrayan, en yakın arkadaşı ve iş ortağı olan Sergiy Shefir’e devretmiş.
Aliyev ailesi – Azerbaycan
Babasının 30 yıl yönettiği ülkeye, 2003 yılında cumhurbaşkanı olan İlham Aliyev’in 2017 yılında kendisiyle bağlantılı yaklaşık 3 milyar doları paravan şirketler aracılığıyla akladığı ortaya çıkmıştı. Pandora Papers ise Aliyev ailesinin üç çocuğunun Britanya Virjin Adaları’nda kayıtlı 44 firma üzerinden özellikle Londra ve civarında yüz milyonlarca dolardan fazla mülk alım satımı yaptığını ortaya koyarken, 2013 yılında dedelerine devrettikleri offshore firmalarının 2006-2017 yılları arasında 500 milyon dolar değerinde gayrimenkul satın aldığını gösteriyor.
Şeyh Hamad bin Casim bin Cabir el-Sani – Katar
Bugüne kadar Katar Başbakanı, Dışişleri Bakanı ve ardından Emirlik’in mali gücünü sağlayan 300 milyar dolarlık bir fon olan Katar Yatırım Otoritesi’nin başkanı olarak görev yapan, Ortadoğu’daki sayısız çatışmada çeşitli aktif rollerde bulunan Şeyh Hamad bin Casim bin Cabir el-Sani’in birçok farklı alanda offshore şirketleri kullandığı belgelerden sızdırılan bilgiler arasında. Belgelere göre birden çok offshore firmasının kurucusu, hissedarı ya da temsilcisi olarak görünen el-Sani, yatırım yapmak, servetini yönetmek ve ailesinin de menfaatlerini korumak için offshore firmaları aktif bir şekilde kullanıyor.
Sebastián Piñera – Şili
Sızdırılan belgelerde, 2018 yılında başkan seçilmeden önce tüm malvarlığının yönetimini devredeceğine söz veren Şili Devlet Başkanı Sebastián Piñera’nın, ikinci kez devlet başkanlığına başlamadan hemen önce, varlıkları yüz milyonlarca doları bulan “Parque Chiloé Overseas Inc.” adlı offshore firmasını çocuklarının hisse sahibi olduğu başka bir Şili şirketine devrettiği ortaya çıktı.
Şeyh Halife bin Selman el Halife – Bahreyn
Pandora Papers, 1971’den 2020 yılında hayatını kaybettiği güne kadar Bahreyn’in başbakanı olan Şeyh Halife bin Selman el Halife’nin 60 milyon dolar değerindeki varlıklarını offshore firmalarda tuttuğunu gösteriyor.
Prenses Lalla Hasnaa – Fas
Sızdırılan belgelerde Fas Kralı 6. Muhammed’in en küçük kız kardeşi olan ve gayrimenkul ve danışmanlık şirketleri sahibi olan Prenses Lalla Hasnaa’nın, offshore şirketi olduğu ve bu şirket üzerinden 2002 yılında Kraliyet ailesi fonlarını kullanarak Londra’da 11 milyon dolar değerinde lüks bir ev satın aldığı görülüyor.
Konstantin Ernst – Rusya
1999 yılından itibaren Rusya’nın en önemli TV kanalı Channel One’dan sorumlu olan ve Putin’in siyasi kimliğinin yaratılmasında büyük rol sahibi olduğu söylenen Konstantin Ernst’in, kısmen Kremlin bağlantılı VTB Bank’a ait bir Kıbrıs bankasından aldığı krediyle yaptığı milyar dolarlık bir anlaşmada yüzde 23’lük gizli bir hisse elde ettiği, Pandora Papers’tan sızdırılan bilgiler arasında.
Gennady Timchenko – Rusya
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yakın ilişkisi ile tanınan Rus milyarder ve petrol patronu Gennady Timchenko, 2010 yılında Rusya’nın en büyük doğalgaz firması olan Novatek’in en büyük hissedarı oldu. Pandora Papers, 2007 ve 2008 yıllarında anonim offshore firmaları ile Timchenko’nun Kıbrıs’ta kayıtlı firmasının devasa kredi anlaşmaları yaptığını ortaya koydu.
Andres Pastrana – Kolombiya
Sızan belgeler, Kolombiya’nın eski devlet başkanı Andres Pastrana ve ailesinin 2016 yılında Panama’da bir firmayı ABD’deki bir bankada bulunan 600.000 doları yönetmek için kurduğunu gösteriyor.
Pablo Kuczynski – Peru
Eski Peru Cumhurbaşkanı Pablo Kuczynski, daha maliye bakanıyken Brezilya inşaat firması Odebrecht’ten 5 milyon dolar “danışmanlık ücreti” aldığını itiraf etmişti. Yine maliye bakanı olduğu dönemde, 2004 yılında Dorado Asset Management Ltd. adlı offshore firmasını kurdu ve 15 sene boyunca aktif olarak kullandığı firma üzerinden emlak vergisinden kaçındı.
César Gaviria – Kolombiya
1990-1994 yılları arasında Kolombiya Cumhurbaşkanı olarak görev yapan, kendisinin ve ailesinin offshore firmalarına sahip olmasını gerekli gördüğünü belirtmekten çekinmeyen César Gaviria, bu duruma gerekçe olarak kız kardeşinin 2006 yılında öldürülmesini ve 1996 yılında kardeşi Juan Carlos’un gerilla grupları tarafından kaçırılmasını gösteriyor. Sızan belgelerde de kendisinin, kardeşinin ve çocuklarının çeşitli offshore firmalarının hissedarı olduğu görülüyor.
Kaynak: Deutsche Welle Türkçe
