PUGAT Haber-Analiz / Mehmet Emin Karagöz
CNN, Amerikan resmi kaynaklarına dayanarak bir haber yayımladı. Haberde Suudi Arabistan’ın Çin ile ortaklaşa balistik füze üretimine başladığı iddia ediliyor. İddiaya göre Suudi Arabistan’daki üretim tesislerinin uydu görüntüleri Amerikan istihbarat servislerinin elinde bulunuyor. Ancak haberdeki iddialar henüz ilgili makamlarca resmî olarak onaylanmadı.
Çin “Bir Kuşak Bir Yol” adı altında dünyadaki (Türkiye dâhil) 65 ülke ile ortak ticari projeler yürütüyor. Çin’in bu projeler kapsamındaki hedefi ve üye ülkelerle yürüttüğü gizli-açık projelerin çerçevesi sürekli olarak tartışılıyor.
Bir Kuşak Bir Yol (OBOR- One Belt One Route) Projesi ve Çin-Suudi Arabistan İlişkileri?
Çin’in resmi olarak 2013 yılında duyurduğu projedir. En genel adı ile İpek Yolu Projesi olarak da bilinir. Çin bu proje kapsamında ekonomik olarak dünya ile entegrasyonunu artırmayı amaçlamakta ve yeni ticaret yolları oluşturarak dünya ekonomisindeki rekabet gücünü artırmaktadır. Nihai amaç kesintisiz, daha kısa sürede ve günümüzdekinin yaklaşık 5’te 1’i oranında maliyetle ticari ürünlerini Çin’den İngiltere’ye kadar ulaştırabilmektir bu kapsamda Suudi Arabistan da İpek Yolu Projesinin “Deniz İpek Yolu” ayağına dahildir.
Çin ile Suudi Arabistan arasındaki diplomatik ilişkiler resmi olarak 1990 yılında başlamasına rağmen askerî ilişkilerin bu kadar kısa sürede ortak balistik füze üretecek seviyeye gelmesi Çin’in bu ülkeye verdiği önemi gösteriyor. Üstelik Çin’in ortak balistik füze üretim projesini, bölgede ABD ile karşı karşıya gelme pahasına yapması ayrıca dikkat çekiyor.
Önümüzdeki Yıllarda Yaşanması Muhtemel Gelişmeler
Önümüzdeki dönemde Çin’in Bir Kuşak Bir Yol (OBOR) projesi kapsamında silah satışı ve diğer isimler altında bu faaliyetlerini artıracağı değerlendirilmektedir. Çin her ne kadar OBOR projesi kapsamında proje katılımcısı (üye) ülkelerde ticari ortaklık ve girişimler gerçekleştirdiğini öne sürse de ortaya çıkan neticelerden bu projenin amaçlarının daha farklı olduğu anlaşılmaktadır. Örneğin OBOR projeleri kapsamında Tacikistan, ülkesine yapılan yatırımları ve proje giderlerini finanse edemeyince ülke madenlerinin (altın-kömür) bir kısmının idaresini Çin’e devretmek zorunda kalmıştır.
Suudi Arabistan ve çevre ülkelerinin güvenlik kaygıları dikkate alındığında (Örneğin Yemen-Suudi Arabistan çatışmaları) Çin’in bölge ülkelerinin bu hassasiyetini istismar edeceği ve bu konuda Avrupa ve ABD ile gerginlik yaşamaktan kaçınmayacağını söyleyebiliriz.
Ayrıca, Orta Doğu bölgesinin bütün sıkıntılarının yanı sıra bu proje kapsamında da yeni gerginliklere ve hatta çatışmalara (vekalet savaşlarına) sahne olacağını da öngörebiliriz.
