Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin dışişleri bakanları, Bosna Hersek’teki Sırp Cumhuriyeti entitesi yetkililerinin ayrılıkçı adımlarının önüne geçebilmek için Brüksel’de toplandı.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, toplantının açılışında yaptığı konuşmada, “Bosna Hersek’te yükselen milliyetçi ve ayrılıkçı söylem, ülkenin istikrarını ve hatta bütünlüğünü tehlikeye atıyor” diyerek endişesini dile getirdi.
Bosna-Hersek’teki “tehlikeli gidişatın” önüne geçebilmek için ele alınacak önlemlerin masaya yatırılacağını aktaran Borrell, “Bu kritik bir durum. AB bakanlarının Bosna Hersek’te bu dinamiklerin nasıl durdurulacağı ve bu ülkenin parçalanmaması için alınacak önlemlerle ilgili karar almaları gerekecek” dedi.
Bosna Hersek’teki Sırp Cumhuriyeti entitesi yetkililerinin ayrılık yanlısı hamlelerini “kabul edilemez” bulan AB’nin toplantısında, Sırp yöneticilere yaptırım konusunun görüşülmesi bekleniyor. Ancak bu konuda bir karar çıkması öngörülmüyor. AB Bosna-Hersek’te bu yıl ekim ayında yapılacak olan genel seçimler öncesinde reform talep ediyor.
ABD, geçen ay Bosna-Hersek’te Sırpların ayrılığını savunan Sırp lider Milorad Dodik’e yönelik yeni yaptırım kararları almıştı. AB’nin bir çok üyesi Dodik aleyhine yaptırım kararları alınması isterken, Macaristan, Hırvatistan ve Slovenya buna karşı çıkıyor.
Dayton Anlaşması
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’daki en büyük katliamların yaşandığı Bosna Savaşı, Dayton Barış Antlaşması ile sona erdi.
ABD’de günler süren müzakerelerin ardından 21 Kasım 1995’te paraf edilen antlaşma, 14 Aralık 1995’te ise Fransa’da Bosna Hersek Cumhurbaşkanı Aliya İzetbegoviç, Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic ve Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franjo Tudjman tarafından resmen imzalandı. Antlaşma ile Boşnak, Hırvat ve Sırplar “ülkenin kurucu halkları” kabul edildi.
Dayton’a göre Bosna Hersek ülkesi, nüfusunun büyük çoğunluğunu Hırvat ve Boşnakların oluşturduğu Bosna Hersek Federasyonu (FBIH) ile Sırp nüfusun yoğun olduğu Sırp Cumhuriyeti entitelerinden ve özel bir statüye sahip Brcko Bölgesi’nden, FBIH entitesi de her birinin kendi hükümeti ve meclisi bulunan 10 kantondan oluşuyor.
Devletin en üst makamı olarak da Boşnak, Sırp ve Hırvat üç üyeden oluşan Devlet Başkanlığı Konseyi belirlendi. Dört yıllığına halk tarafından seçilen konsey üyeleri, dönüşümlü olarak sekiz aylığına “konsey başkanlığı” yapıyor. Konseyin Hırvat ve Boşnak üyeleri, FBIH’de yaşayanlar, Sırp üye ise RS’de yaşayanlar tarafından seçiliyor.
Dayton’un getirdiği sistem gereği ülkede bir de “Yüksek Temsilci” bulunuyor. Geniş yetkilerle donatılmış yabancı bir diplomat olan bu kişi, Devlet Başkanlığı Konseyinin üyeleri dahil olmak üzere ülkedeki tüm diğer devlet yetkililerini görevden alma ve yasalarda değişiklikler yapma hakkına dahi sahip.
Anlaşmanın getirdiği karmaşık yapıda, kanton, entite ve devlet düzeyinde beş başkan (üçü konsey üyeleri), 13 başbakan ve 130’dan fazla bakan bulunuyor. Bu karmaşıklık, birçok kez hükümetler arasında yetki kargaşasına neden oluyor, karar alınmasını zorlaştırıyor.
Kaynak: Euronews Türkçe
