Türkiye’den Avrupa’ya göç ile ilgilenen veya herhangi bir nedenle bu alan ile ilgilenmek isteyen herkes, göçün türlerini, nedenlerini, küresel ve Avrupa’daki güncel göç trendlerini, temel kavramları, yasal çerçeveyi ve politika boyutlarını bilebilmelidir.
Bu yazı dizisinde de önce “Göç” kavramının tanımı ve tarihsel bağlamı ile başlayacağız. Ardından göç türleri (dış göç ve iç göç; geçici ve kalıcı göç; gönüllü ve zorunlu göç gibi) ve göçün nedenleri üzerinde duracağız. Bir sonraki yazımızda ise göç kararlarını etkileyen itici ve çekici faktörler (push-pull factors) ile ekonomik, sosyal ve politik faktörleri ele alacağız.
GÖÇ KAVRAMI (MIGRATION)
Bir başka yazımızda“Dünya Göç Üzerine Kuruludur!” demiştik! İnsanların göç hikâyeleri ana rahminden başlayıp musalla taşına konulana kadar devam ediyor; bu iki nokta arasında da sürekli olarak bir yerlerden bir yere göç ediyorlar. Ama bizim burada kastettiğimiz göç (migration), bireylerin veya grupların bulundukları yerden başka bir yere (ülke içine veya ülke dışına) uzun süreli yerleşmek amacıyla hareket etmesi anlamına gelir.
Uluslararası Göç ise, bir ülke sınırlarını aşan hareketleri kapsar.
2024 yılı itibarıyla dünya genelinde yaklaşık 304 milyon uluslararası göçmen bulunmaktadır ve bu rakam dünya nüfusunun %3,8’ine denk gelmektedir. Bu sayı, gerçekten de dikkate değerdir ve gün be gün modern ulaşım ve küreselleşme ile birlikte artış göstermektedir.
GÖÇ BİÇİMLERİ
Göç biçimlerine gelecek olursak, temel olarak şu şekilde bir sınıflandırma yapabilirz:
- İç Göç (internal migration): Kişilerin ülke içinde bir bölgeden diğerine göç etmesidir (kırsaldan kente göç gibi).
- Dış Göç (uluslararası göç, external migration): Bireylerin başka bir ülkeye göç etmesidir. Gidilen ülkeye göre göçmen (immigrant) veya expat (expatriate) şeklinde adlandırılabilir.
- Gönüllü Göç (Voluntary Migration): Daha iyi yaşam standartları, eğitim veya iş imkanları gibi sebeplerle kişilerin kendi isteğiyle başka ülkeye taşınması anlamındadır. Örneğin, iş göçü (labor migration) nitelikli işgücünün daha iyi fırsatlar için yurt dışına gitmesini içerir. Eğitim temelli göç ise öğrencilerin yurt dışında eğitim almak amacıyla gitmesidir. Ailevi nedenlerle gerçekleşen aile birleşimi (family reunification) de yine gönüllü göç kapsamında sayılır.
- Zorunlu Göç (Forced Migration): Savaş, iç çatışma, doğal afet, siyasi baskı veya zulüm gibi nedenlerle bireylerin güvenlik endişesiyle ülkesini terk etmek zorunda kalmasıdır. Bu durumda kişi çoğu zaman mülteci (refugee) ya da sığınmacı (asylum seeker) statüsüne başvurur (bu kavramları ileride daha ayrıntılı ele alacağız).
- Mevsimlik Göç (Seasonal Migration): Mevsimlik göç, bireylerin belirli bir dönem için — genellikle tarım, turizm, inşaat veya geçici sanayi işlerinde çalışmak amacıyla — başka bir bölgeye veya ülkeye göç etmesiyle ortaya çıkar. Bu göç türü, işin doğası gereği yılın belirli aylarında yoğunlaşır ve göçmenler iş sezonu sona erdiğinde genellikle kaynak ülkelerine geri dönerler. Örneğin, Avrupa’da Polonya, İspanya veya Hollanda gibi ülkeler, yaz aylarında tarım işçileri için Türkiye, Fas veya Doğu Avrupa’dan gelen mevsimlik göçmenlere ihtiyaç duyar. Bu göç biçimi, göçmenler için ekonomik bir fırsat sağlarken; hedef ülkelerde işgücü açığının kısa vadeli giderilmesine katkıda bulunur.
Bir sonraki yazımızda “Göç Nedenleri”ni anlatacağız.
