İsrail siyasetindeki tartışmalar geleneksel olarak sağ-sol veya dini-seküler ayrımları üzerinden yürütülse de bu analizin odaklandığı gibi, ülkenin güvenlik ve dış politika kararlarını derinden etkileyen üçüncü ve genellikle göz ardı edilen bir eksen bulunmaktadır: Mizrahi Yahudilerin toplumsal ve politik ağırlığı.
Tarihsel olarak Arap ülkelerinden göç eden ve İsrail’in kuruluş yıllarında ekonomik ve kültürel dışlanmaya maruz kalan bu topluluk, bugün başta Likud ve Şas Partisi olmak üzere sağ koalisyonun çekirdeğini oluşturmakta ve özellikle son dönemde İsrail’in güvenlik ve askeri stratejilerinin şekillenmesinde kritik bir rol oynamaktadır.
Tarihsel Travmanın Politik Sermayeye Dönüşümü
Mizrahi topluluğun siyasi gücünün kökenleri, 1950’lerdeki büyük göç dalgaları ve ardından gelen kültürel dışlanma dönemine dayanır. Aşkenaz elitinin hâkim olduğu İşçi Partisi hükümetlerine duyulan tepki, 1977’deki Mizrahi devrimi ile sonuçlanmış ve topluluğu, bugünkü sağ-milliyetçi blokun (Likud, Şas, Religious Zionism) temel direği haline getirmiştir.
Bu tarihsel deneyim, Mizrahi seçmenler arasında güçlü bir güvenlikçi bakış açısının oluşmasını sağlamıştır. Ailelerin Arap ülkelerinden sürülme ve ayrımcılık tecrübeleri ile İsrail’deki zorlu entegrasyon süreci, kolektif hafızaya düşmanca bir çevrede hayatta kalma temasını yerleştirmiştir. Bu kimliksel ve travmatik hafıza, sert milliyetçi ve güvenlikçi politikaları destekleyen bir toplumsal zeminin en önemli kaynağıdır.
Kimlik, Coğrafya ve Sert Güvenlik Algısı
Mizrahi seçmenin sağ politikalara olan desteği, sadece ideolojik değil, aynı zamanda coğrafi bir zorunluluktan da beslenir. Beersheba, Sderot ve Ashdod gibi Gazze sınırına yakın şehirlerde yoğunlaşan bu topluluklar, roket saldırıları ve sınır tehditleriyle doğrudan yüzleşmektedir. Bu günlük tehdit algısı, güvenlik meselesini teorik bir tartışmadan çıkarıp, kişisel ve toplumsal bir önceliğe dönüştürür.
Koalisyonun Motoru: Dini ve Popülist Etki
İsrail’de sağ koalisyonun kararlılığının arkasındaki en büyük güç, Mizrahi seçmenin siyasi sadakatidir. Şas Partisi, Mizrahi dindar topluluk için yalnızca dini bir temsilci değil, aynı zamanda sosyal yardım ve eğitim kurumları aracılığıyla güçlü bir toplumsal ağ ve bağlılık kuran kilit bir aktördür.
Bu partilerin (Şas ve Religious Zionism) koalisyon içindeki kilit bakanlıkları kontrol etmesi, hem Mizrahi topluluğun devlete olan entegrasyonunu sağlamakta hem de kritik operasyonlarda stratejik kararların toplumsal meşruiyetini artırmaktadır. Koalisyon hükümeti, bu seçmen blokunun desteği sayesinde güvenlik politikalarında esnek, hızlı ve sert hareket etme kabiliyetini korumaktadır.
Sonuç: Stratejik Omurga Olarak Mizrahi Güç
Mizrahi Yahudiler, İsrail’in son dönemde izlediği güvenlik politikalarında oldukça aktiftirler.
Tarihsel hafızaları, kültürel algıları ve güçlü siyasi örgütlenmeleri bir yandan Hükümete, özellikle de Likud ve müttefiklerine, uzun vadeli siyasi istikrar ve toplumsal meşruiyet sağlarken diğer yandan da İsrail siyasetinde kimliksel travma ile milliyetçi güvenlik algısı arasında doğrudan ve güçlü bir bağ kurmaktadır.
Mizrahi topluluk, böylece İsrail’in yalnızca kültürel ve sosyal dokusunun değil, aynı zamanda bir kısım güvenlik stratejilerinin de görünmez ama güçlü bir bileşeni haline gelmiş durumdadır. Bu topluluğun siyasi tercihlerini anlamadan, İsrail’in son dönemde uyguladığı politikaların ardındaki derin toplumsal dinamikleri kavramak eksik kalacaktır.
Kaynaklar:
- Shohat, Ella. Israeli Cinema: East/West and the Politics of Representation. University of Texas Press, 1989.
- Shenhav, Yehouda. The Arab Jews: A Postcolonial Reading of Nationalism, Religion, and Ethnicity. Stanford University Press, 2006.
- Levy, André, and Michael Shalev (eds.). The New Israel: Peacemaking and Liberalization. Westview Press, 2002. (1977 sonrası Likud’un yükselişi ve Mizrahi seçmenin sağ siyasetteki rolü)
- Peled, Yoav, and Horowitz, Dan. The Right in Israel: From Begin to Netanyahu. Oxford University Press, 2019. (Likud’un toplumsal tabanı ve Mizrahi seçmenlerin siyasal davranış kalıplarına dair güncel bir analiz.)
