Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, ülkede anayasal düzenin büyük ölçüde sağlandığını söyledi. Göstericileri “terörist” olarak nitelendiren Tokayev orduya, “uyarıda bulunmadan ateş açma” yetkisi verdiğini açıkladı.
“20 bin haydut Almatı’ya saldırdı” diyen Tokayev, bu kişilerden, teslim olmayan herkesin “imha edileceğini” söyledi.
Tokayev, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e de ülkesine asker gönderdiği için teşekkür etti.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Cuma günü yaptığı açıklamada Kazakistan’da devam eden olağanüstü hâl dolayısıyla endişeli olduğunu belirtti ve “ABD’nin Kazakistan’a giden Rusya öncülüğündeki askerlerle ilgili soru işaretleri var” diye konuştu.
Blinken, “Yakın tarih bize gösteriyor ki Ruslar bir kere evinize girince, geri çıkarmak çok zor olabilir” dedi ve ekledi:
“Kazak kolluk kuvvetlerinin protestolarla hukuka uygun, protestoculara saygılı ve orantılı bir şekilde başa çıkma kapasitesi olduğunu düşünüyorum.
“Bu yüzden neden dışardan yardım isteme ihtiyacı duydukları net değil. Daha fazla bilgi edinmeye çalışıyoruz.”
Kazakistan’da günler süren protestoların ardından Cuma günü, polisin “tüm sokaklarda kontrolü sağladığı” açıklaması yapıldı.
Ülkede yetkililer daha önce en büyük kent olan Almatı’daki protestolara yapılan müdahalelerde “26 silahlı suçlunun” öldürüldüğünü; 3 binden fazla kişinin de gözaltına alındığını açıklamıştı.
Çatışmalarda 18 güvenlik görevlisinin de öldüğü duyurulmuştu.
Kazakistan’da altı gün önce akaryakıt zammının protesto edildiği gösteriler, hükümet karşıtı eylemlere dönüşmüştü.
Muhalif gruplar, hükümetin “terörizm” suçlamasını reddediyor.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Rusya’nın önderliğindeki Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nden (CSTO) eylemlerin bastırılması için destek istemişti.
CSTO’nun barış gücü askerleri Kazakistan’a ulaştı.
Kazakistan’ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly: Anayasal düzen sağlandı
NTV Televizyonu’na konuşan Kazakistan’ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, “Anayasal düzen sağlandı, Türk vatandaşlarının güvenliğiyle ilgili problem yok” dedi.
Saparbekuly, Kazakistan’da tüm havalimanlarında kontrolün tekrar sağlandığını söyledi ve ülkelerinde yaklaşık 2 bin 500 barış gücü askerinin görev yapacağını açıkladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü “ABD ve açıkçası tüm dünya, insan hakları ihlalleri olup olmadığını izleyecek. Biz de Kazak kurumlarının ele geçirilmesini uzanabilecek hamleleri de izliyor olacağız” açıklaması yaptı.
BM, ABD, İngiltere ve Fransa da tüm taraflara itidal çağrısı yaptı.
Fransız haber ajansı AFP’ye konuşan konuşan 58 yaşındaki inşaat işçisi Saule, güvenlik güçlerinin eylemcilere ateş açtığını söyledi ve “Ölümleri gördük. Aniden 10 kadar kişi öldü” dedi.
Protestolar nasıl başladı?
Gösteriler, geçen Pazar günü Kazakistan’da çoğu kişinin araçlarında yakıt olarak kullandığı LPG’nin fiyatının iki katına çıkmasıyla başlamıştı.
kabinesini görevden almasının ardından çıktı.
Eylemleri tetikleyen petrol zengini Mangistau’da LPG fiyatlarına zam yapılması oldu. Mangistau başta olmak üzere ülkenin birçok bölgesinde motorlu araçların yüzde 90’dan fazlası LPG ile çalışıyor.
Doğal kaynaklar açısından zengin olan ülke, ihracat karşılığı daha fazla kâr ettiği gerekçesiyle hidrokarbon ürünleri yurt dışına pazarlıyor ve bu da ülke içinde fiyatların artmasına yol açıyor.
Hükümetin daha sonra eylemcilerin istekleri doğrultusunda fiyatları düşürmesine karşın, protestolar sürdü.
Hükümet, petrol fiyatlarındaki kotaların altı ay daha devam edeceğini açıkladı. Ancak duyuru, hükümet karşıtı bir harekete dönüşen eylemleri durdurmadı.
Almatı’daki bir cumhurbaşkanlığı sarayı ve belediye başkanlığında alevler görüldü. Ordu, göstericilerin kontrolündeki havaalanını da geri aldı.
Kazakistan’da Telegram, Signal ve WhatsApp gibi mesajlaşma uygulamaları kullanılamıyor.
Eylem haberlerinin yer altığı iki internet sitesi kapatıldı.
Gösterilerin başladığı petrol zengini Mangistau bölgesindeki Zhanaozen kentinde 2011 yılında, güvenlik güçleri, maaşlarının artırılması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi talebiyle greve giden petrol işçilerinin eylemine müdahale etmiş, 14 kişi yaşamını yitirmişti.
Bu müdahalenin, Kazakistan’ın 1991’de Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını kazanmasından sonra ülkede yaşanan en kanlı olay olduğu bildiriliyor.
Yaklaşık 30 yıl boyunca ülkeyi yöneten kurucu lider Nursultan Nazarbayev 2019’de devlet başkanlığından ayrılmış, yerine onun desteklediği Kasım Cömert Tokayev seçilmişti.
81 yaşındaki Nazarbayev devlet başkanlığından ayrılmasına rağmen ülke yönetiminde hâlâ etkin.
Nazarbayev, “Ulusun Lideri” sıfatıyla yargı muafiyeti gibi bir dizi ayrıcalığa sahip.
Hükümet yanlısı gazetecilerden Yerbol Yedilov’un “Yerbol Online” adlı Telegram kanalında paylaştığı görüntülere göre protestocular Nazarbayev’in memleketi olan Taldıkurgan’da Nazarbayev’in bir heykelini yıktı.
Kaynak: BBC Türkçe
